Dit interdisciplinair langetermijnonderzoeksproject, gezamenlijk ontwikkeld door het M HKA en de KU Leuven, richt zich op een specifiek maar complex werk: één met veel facetten, dat variabel geïnstalleerd kan worden, onvoltooid is, en een open einde heeft: Ship of Fools / The Dockers’ Museum (2010-2013) van de kunstenaar en theoreticus Allan Sekula (1951-2013). Het project, gevoed door het onderzoek van de teamleden, blijft evolueren via onderzoeksresultaten die opeenvolgend getoond worden, onder meer op dit digitaal platform.

CONTEXTS

© Photo: Marc Domage. © Allan Sekula Studio. Courtesy La Criée.
The Dockers' Museum — La Criée Centre d’Art Contemporain de Rennes, Rennes, 2013
Installatie

Allan Sekula is een gerenommeerd fotograaf, theoreticus, fotohistoricus en auteur. Zijn werk heeft betrekking op de gevolgen van de economische veranderingen van de globalisering en stelt de functie van documentaire fotografie in de media, in kunst en in de samenleving in vraag.

Allan Sekula focust op de economie, een thema dat geacht wordt onverenigbaar te zijn met het domein van de kunst, en gebruikt daartoe kleurenfotografie, samen met teksten. Culturele critici zien de economie vaak als een niet erg interessante, negatieve zaak, hoewel cultuur zelf onmiskenbaar beïnvloed wordt door marktmechanismen. Voor Sekula is het irrelevant dat  fotografie uiteindelijk erkend werd als een geëmancipeerd artistiek medium naast schilder- of beeldhouwkunst. Voor hem is de bescheidenheid van het medium interessanter, en de mogelijkheid die het biedt om kennis te verwerven via scherpe observatie. Fotografie heeft  een bijzonder vermogen om het economische leven te beschrijven binnen de parameters van de beeldende kunst, door middel van wat gemeenlijk de 'documentaire' wordt genoemd. Sekula probeert hier een duidelijk alternatief te bieden voor de fotografiecultuur waaraan het hedendaagse systeem van musea/galeries zich wijdt, dat – volgens de kunstenaar – in wezen de voorbereidingen treft voor een 'antiquarische toekomst', een toekomst die kunst veroordeelt  overeen te stemmen met het museumrelict uit het verleden.

In die zin is Bertolt Brecht bijzonder relevant voor Allan Sekula's werkmethode – een referentie die ons helpt om zijn foto's te begrijpen. Een beroemd commentaar van Brecht luidt 'een foto van de Krupp- of AEG-fabrieken vertelt ons bijna niets (...) iets moet “opgebouwd” worden'. Tijdens een lezing stelde Allan Sekula: 'Het onderliggende argument van Brecht wordt vaak vergeten of afgedaan als ouderwets en irrelevant voor de postmoderniteit: de oppervlakte, bijvoorbeeld de architectonische gevel of het interieur dat wordt weergegeven in een beschrijvende foto, onthult niets van het onderliggende systeem van uitbuiting. Gereïficeerde sociale relaties zijn in zekere zin onzichtbaar voor de alledaagse empirie, en kunnen alleen begrepen worden door gebruik te maken van abstractie of (...) door de opwaartse beweging van het concrete naar het abstracte, en terug naar beneden, naar het concrete.'

De afgelopen jaren werkte Sekula aan lange documentaire projecten die hun inspiratie halen  uit hedendaagse politieke gebeurtenissen. Deze projecten hebben geleid tot fotosequenties en omvangrijke reeksen, die de kunstenaar vaak afrondt met de publicatie van een boek. In deze boeken wordt de methode die gebruikt wordt om de foto's te contextualiseren versterkt door de publicatie van Sekula's teksten – die er ook altijd zijn op zijn tentoonstellingen –, wat de nadruk legt op de opdeling van Allan Sekula's praktisch werk in schrijven en artistieke productie.

– Jürgen Bock